جشن سده در کویر خوروبیابانک

مردم خوروبیابانک در گذشته در شامگاه پنجم بهمن برپشت بامهای بلند می رفتند و لحظه غروب آفتاب برگهای خشک نخل خرما را زیر ناودان آتش می‌زدند و به کوچه می انداختند و روی آن یک کوزه کهنه پرآب روانه می‌کردند. در میدان ها جوانان توده های آتش را برپا می کردند و شادی کنان از روی آن می پریدند.
هیزم ها از سه روز پیش از جشن در محوطه وسیعی آماده می شود و روز جشن مردم هیزم ها را به هم فشرده و به شکل برج به سر هم می نهند و از چندین سوی به این هیزم آتش بر می افروزند.
وقتی هیزم ها سوخت و شعله اش فرو نشست از این سوی آتش بدان سوی می پرند و به زبان محلی می گویند: "پنجه و پنج به نوری، صد به غله" یعنی 55 روز به نوروز و 100 روز تا به دست آمدن غله مانده است.
اهالی خوروبیابانک که پیرو دین اسلام هستند، جشن سده با بعنوان آئینی ملی و سنتی گرامی می دارند و بر این باورند که سرمای زمستان به همراه دود آتش برافروخته شده برای جشن سده از دیار و سرزمین آنها می رود و جای خود را به گرمای بهار و عید نوروز می دهد.

استاد حبیب یغمایی درباره جشن‌سده آورده است:
 در سالهای دهه ‌۱۳۲۴ خورشیدی دبستان در خور وجود‌ نداشت و مکتب ‌خانه‌ها‌ محل ِ‌درس‌ خواندن ‌بوده‌اند و دانش آموزان مکتب ‌خانه‌های گوناگون منطقه برای برگزاری هرچه بهتر و با‌شکوه ‌تر ِ جشنِ سده با یکدیگر مسابقه‌داشتند ‌و‌ هـر‌گروه می‌کوشیدند ‌که ‌مراسم‌ را بهتـر‌و‌ پر‌رونق ‌تر‌از‌ دیگر‌گروهها ‌برپا‌ نمایند.
 "به‌همین‌ مناسبت و دو سه‌روز پیش‌از جشن، دانش‌آموزان به صحرا می‌رفتند و از بوته‌های "ترخ"
 Terkh و "قیچ" Ghich پشته‌هایی گردآورده به دوش کشیده به دهکده می‌آوردیم.
البته بسیاری از دانش‌آموزان دارای چهار پایانی همچون استـر و اولاغ (خر) برای بارکشی بودند و می‌توانستند پشته‌های فراهم آمده را به وسیله آنها به دهکده بیاودند، اما از آنجایی که ارزش و اهمیت این جشن بخوبی نشان داده شود، می‌گفتند هر‌کسی باید خود بوته‌ بچیند و بر دوش بکشد و به دهکده بیاورد تا ثواب پاداش آنرا ببرد. بهمین سبب هم بچه‌ پولدارهای‌ دهکده نیز خود در این کار همگانی شرکت می‌جستند."

گفتنی است همه ساله در پنجم بهمن به یمن گرم شدن زمین، آغاز کشت و کار و رونق کشاورزی جشن ملی و باستانی سده در شهر خور برپا می شود. قدمت جشن سده به قبل از اسلام می رسد.